Kindertotenlieder

Jullie wisten al dat ik van het werk van Mahler houd.
Vanavond hoorde ik de 6^e symfonie van Gustav Mahler in het Concertgebouw van Amsterdam.

Mahler zei over zijn symfonie: "De Zesde zal raadselen opwekken die alleen maar begrepen kunnen worden door iemand die mijn vijf vorige symfonieën goed in zich opgenomen heeft".

Volgens Mahler voorspelden de drie hamerslagen drie grote tegenslagen die hij te verduren kreeg in het jaar na de première van de symfonie (1907): zijn ontslag van de Weense Opera, de dood van zijn oudste dochter Maria Anna, en de vaststelling van een ongeneeslijke hartziekte bij hem terwijl zijn dochter op haar sterfbed lag.

De symfonie wordt ook betiteld als de Tragische. Ik realiseerde me dat ik de symfonie goed ken, maar hem nog nooit live had gehoord. Live is zoveel mooier. Ik hoorde klanken die ik nooit gehoord had, ik hoorde gevoel. Mahler laat je voelen dat het leven in marstempo vooruit schrijdt, en dat – zonder stil te staan bij wat er gebeurd is – het lot je mee sleept naar je volgende moment. In het leven is niets pais en vree, maar gaat het er om of je voldoende geniet. Het derde thema dat hij in zijn opening gebruikt, ingeleid door de violen wordt door zijn vrouw beschouwd alsof het over haar gaat.

 

Ik houd erg van Mahler. En hoewel het werk van Mahler vaak een melancholische, neergeslagen toon aanslaat voel ik steeds weer zijn vibratie en zijn levendigheid. Mahler laat je voelen en ervaren dat het leven zoveel moois te bieden heeft.

 

Zo was ik onlangs met een vriendin bij een concert van Christiane Stotijn en het Oxalys ensemble. Ze zong onder meer Mahlers Kindertotenlieder. Mahler heeft dat werk gemaakt aan de hand van de gedichten die door Friedrich Rückert in geschreven zijn. Ongeveer 400 gedichten schreef hij, allemaal gewijd aan de nagedachtenis aan zijn overleden kinderen Ernst en Louise Rückert. Ze overleden op 5 en 3 jarige leeftijd een jaar na elkaar. Dit moet voor hem zo’n immens grote impact hebben gehad dat hij een belangrijk deel van zijn verdere carrière heeft geschreven met de nagedachtenis aan zijn kinderen. De gedichten werden pas uitgegeven nadat Rückert zelf overleden was. Niet minder dan terecht dus dat Gustav Mahler – als bewonderaar van de dichter Rückert – er twee erg indrukkende werken van heeft gemaakt. Het woord mooi is hier niet gepast, maar beschrijft wel op de juiste wijze waarin Mahler de gedichten van Rückert een klank heeft gegeven.

 

Mahler, verklankt het drama van twee verloren kinderen wordt zo indrukwekkend dat deze liederen je raken tot in het diepst van je ziel. Zodat je weet dat je iets belangrijks mist en je voelt dat je wat ontnomen wordt.

Christiane Stotijn was in staat om de juiste toonzetting te vinden en daarmee zonder een overdreven dramatiek het gevoel van de luisteraar te bespelen. Haar klankkleur past perfect bij deze liederen.

En dan te bedenken dat de kleine zaal niet eens uitverkocht was, ik ben zo blij dat ik dit heb mogen meemaken.

 

Dat Mahler een van mijn favoriete componisten is zegt natuurlijk ook wat over mijzelf. Dat ik bijzonder ontroerd wordt van zijn 9^e symfonie, waarin hij zijn eigen einde verklankt zegt ook iets over mij. Tranen biggelen over mijn wang als de laatste noten van de 9^e klinken.

In mijn middelbare school periode had ik een bevlogen muziekdocent, hij wilde ons laten ervaren dat de wereld breder was en dieper ging dan Clouseau, Doe Maar en ‘Kom van dat Dak af!’. Een van de werken die we hebben geanalyseerd was de 9^e van Mahler. Hij kon erg bevlogen vertellen, terwijl de muziek op de achtergrond klonk over deze symfonie. Iedere keer weer als ik de 9^e hoor, hoor ik Erik vertellen. “Hoor je zijn hartslag? Hoor je dat zijn hart het niet goed meer doet? Hoor je zijn verdriet? Weet je dat zijn vrouw hem net verlaten heeft? Voel je dat hij zijn einde nabij ziet komen? En dat hij geen uitweg meer ziet? Voel je zijn boosheid?”

Ik zou zo graag weer bij hem in de klas gaan zitten, om mij te kunnen laven aan zijn inspiratie en toewijding aan zijn vak.

 

Dat ik in het afgelopen jaar drie Mahler werken met drie voor mij bijzondere mensen heb mogen ervaren maakt mij tot een gelukkig mens. Dat ik dankzij mijn muziekdocent toen ik 16 jaar oud was Mahler heb leren kennen maakt mij tot een leerling voor altijd.